محمد بن زکریای رازی، یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان و پزشکان ایرانی، در تاریخ علم پزشکی نقش مهمی ایفا کرده است. او با اکتشافات و نظریات خود در حوزه پزشکی، شیمی و فلسفه، تأثیرات بسیاری بر جوامع علمی گذاشته است. در این مقاله، به بررسی علت مرگ زکریای رازی و نابینایی او خواهیم پرداخت.
علت مرگ زکریای رازی و نابینایی او
علت درگذشت زکریای رازی و دلایل نابینایی او در سال‌های پایانی زندگی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. روایت‌های مختلفی درباره این موضوع وجود دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
ضرب و شتم به دستور حاکم ری
یکی از روایت‌های موجود درباره نابینایی رازی، ضرب و شتم او به دستور حاکم ری است. برخی منابع معتقدند که به دلیل اختصاص بیمارستان او به فقرا و مردم عادی، امیر ری خشمگین شد و دستور داد کتاب «الحاوی» را صد بار بر سر رازی بکوبند. این ضربات به نابینایی او منجر شد. با این حال، این روایت بیشتر به افسانه شباهت دارد و کمتر مورد تأیید است.
تماس مداوم با مواد شیمیایی
ابوریحان بیرونی و برخی دیگر از مورخان معتقدند که علت نابینایی زکریای رازی، کار مداوم او با مواد شیمیایی بوده است. این دانشمند برجسته به دلیل استفاده از بخارات جیوه و دیگر مواد شیمیایی دچار ضعف بینایی شد و در نهایت نابینا گردید. این نظریه با توجه به فعالیت‌های شیمیایی گسترده رازی، بسیار محتمل به نظر می‌رسد.
آب مروارید ناشی از پیری
برخی پژوهشگران بر این باورند که نابینایی رازی ناشی از آب مروارید مرتبط با افزایش سن بوده است. این بیماری رایج در سنین بالا می‌تواند باعث کاهش بینایی و در نهایت نابینایی شود. با توجه به سن رازی در سال‌های پایانی عمر، این نظریه نیز قابل بررسی است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
محمد بن زکریای رازی در سال‌های پایانی عمر خود با چالش‌های بسیاری مواجه شد. روایت‌های مختلفی درباره علت نابینایی و مرگ او وجود دارد که هر کدام به نوعی قابل بررسی هستند. با این حال، آنچه مسلم است، تأثیرات عمیق و پایدار او در حوزه علم و پزشکی است که تا به امروز ادامه دارد. رازی در پنجم شعبان ۳۱۳ هجری قمری (۳۱ اکتبر ۹۲۵ میلادی) در شهر ری درگذشت و در قبرستان شهر به خاک سپرده شد. متأسفانه، محل دقیق دفن او ناشناخته باقی مانده است.
در نهایت، اگرچه علت نابینایی و مرگ زکریای رازی همچنان مورد بحث است، اما نقش او در تاریخ علم غیرقابل انکار است و او به عنوان یکی از برجسته‌ترین دانشمندان ایرانی در تاریخ جاودان خواهد ماند.